Ένα μεγάλο μέρος αυτού του άρθρου μεταφράστηκε από το μέλος του φόρουμ μας Orama ο οποίος και ανακάλυψε και την πηγή του. ΤΟ πρωτότυπο στα Αγγλικά μπορείτε να το βρείτε εδώ: εδώ:
http://www.hsph.harvard.edu/centers-institutes/population-development/files/article.jphp.pdf-------------
Το ακόλουθο 16-σέλιδο επιστημονικό άρθρο με τίτλο :
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ως στρατηγική μείωσης της βλάβης για έλεγχο των προιόντων καπνού: Ένα βήμα μπροστά ή επανάληψη των λαθών του παρελθόντος ;δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, την 9η Δεκ. 2010, στo επιστημονικό δελτίο «Διαχείριση δημόσιας υγείας» (εκδόσεις McMillan)
Οι συγγραφείς του άρθρου είναι :
α) Zachary Cahn, απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας. Η έρευνα του εστιάζει στους πολιτικούς παράγοντες που καθορίζουν τη διαχείριση ελέγχου ουσιών.
β) Michael Siegel, καθηγητής Επιστημών Κοινωνικής Υγείας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Βοστώνης. Έχει σπουδάσει επιδημιολογία καπνού και δημόσια διαχείριση σε εθνικό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο.
το βρίσκετε εδώ (στα αγγλικά) :
http://www.hsph.harvard.edu/centers-institutes/population-development/files/article.jphp.pdfΟι συγγραφείς εξετάζουν όλες τις πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, θετικές και αρνητικές, που έχουν δημοσιευτεί.
Περιληπτικά συμπεράσματα των συγγραφέων :«Το ζήτημα της μείωσης βλάβης ήταν για πολύ καιρό αμφιλεγόμενο στην εξάσκηση ελέγχου των προιόντων καπνού για τη δημόσια υγεία. Οι σύμβουλοι υγείας δίσταζαν να προτείνουν μια προσέγγιση μείωσης βλάβης φοβούμενοι ότι οι καπνοβιομηχανίες είναι αναξιόπιστες για να παράγουν και να πουλήσουν προϊόντα που θα μειώσουν τον κίνδυνο που συσχετίζεται με τη χρήση καπνού.»
«Πρόσφατα, εταιρίες ανεξάρτητες των βιομηχανιών καπνού, εισήγαγαν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, συσκευές που παρέχουν ατμοποιημένη νικοτίνη, χωρίς την καύση καπνού. Εξετάζουμε τα υπάρχοντα στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Κατόπιν επανεξετάζουμε την αντιπαράθεση για τη μείωση βλάβης από τον καπνό εστιάζοντας σ' αυτά τα νέα προϊόντα.»
«Καταλήγουμε ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πολλά υποσχόμενα για την καταπολέμηση των θανάτων και των ασθενειών που σχετίζονται με τον καπνό. Μεγαλώνοντας δραματικά τις δυνατότητες για στρατηγικές μείωσης βλάβης, για την επιτυχία σημαντικών ωφελών στην υγεία, μπορεί τελικά να αλλάξουν θεμελιωδώς το δημόσιο διάλογο για τη μείωση βλάβης από τον καπνό.»
«Τα τσιγάρα καπνού είναι η πρώτη αιτία ασθενειών στις ΗΠΑ, και γι΄αυτό το λόγο ο πρωταρχικός σκοπός του ελέγχου του καπνού είναι να μειώσει τους θανάτους και τις ασθένειες που σχετίζονται με τον καπνό.»
«Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι σχεδιασμένα για να μετριάζουν τις σχετιζόμενες με τον καπνό ασθένειες ελαττώνοντας την κατανάλωση τσιγάρων και τα ποσοστά καπνίσματος. Τα στοιχεία που εξετάστηκαν σ' αυτό το άρθρο υποδεικνύουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πολύ ασφαλέστερη εναλλακτική λύση έναντι των τσιγάρων καπνού. Φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην διακοπή καπνίσματος από την παραδοσιακή θεραπεία με φαρμακευτικά προϊόντα.»
ΕισαγωγήΗ μείωση βλάβης είναι ένα σύνολο αρχών για τη διαχείριση της δημόσιας υγείας που εστιάζουν στη μείωση των βλαβερών συνεπειών από τη χρήση ψυχαγωγικών ναρκωτικών, χωρίς απαραίτητα να μειώνουν ή να εξαλείφουν αυτή καθαυτή τη χρήση. Παρ’όλο που πολιτικές μείωσης βλάβης έχουν εφαρμοστεί ευρέως για παράνομη χρήση ναρκωτικών (π.χ. προγράμματα ανταλλαγής βελόνων) και για χρήση αλκοόλ (π.χ. προγράμματα καθορισμένων οδηγών), δεν έχουν τύχει ευρείας στήριξης στον έλεγχο του καπνού. (ΣτΜ : εδώ και εφεξής, η λέξη «καπνός» χρησιμοποιείται για το φυτό και τα προιόντα του, όχι για το προϊόν καύσης).
Πολλοί, εντός της κοινότητας ελέγχου του καπνού, έχουν ασπαστεί τη θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης (NRT, Nicotine Replacement Therapy) και άλλα φαρμακευτικά προϊόντα, αλλά αυτά τα προϊόντα έχουν σχεδιαστεί ως στρατηγικές διακοπής παρά ως εναλλακτικές ψυχαγωγίας. Όμως πρόσφατα, ένα νέο προϊόν εισήλθε στην αγορά, το οποίο δεν ανήκει ξεκάθαρα σε καμία από τις προηγούμενες κατηγορίες: το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν περιέχουν καπνό αλλά είναι συσκευές ψυχαγωγικής νικοτίνης και ο χρήστης τους μιμείται πιστά την πράξη του καπνίσματος. Συνεπώς, δεν είναι προϊόντα καπνού, ούτε συσκευές διακοπής. Η νέα προοπτική των ηλεκτρονικών τσιγάρων εγγυάται την επανεξέταση του δημόσιου διαλόγου για τη μείωση βλάβης, όπως αυτή εφαρμόζεται σ’ αυτά τα προϊόντα.
Στο παρόν άρθρο, πρώτον, εξηγούμε τι είναι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και γιατί είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν. Δεύτερον, εξετάζουμε τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Κατόπιν, αξιολογούμε τα πιο κοινά επιχειρήματα εναντίον της μείωσης βλάβης από τις δημοσιεύσεις για τον έλεγχο καπνού, και στη συνέχεια αναλύουμε τα ίδια επιχειρήματα υπό το φως της πρόσφατης εμφάνισης των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Τέλος, ανάγουμε τα συμπεράσματα από αυτή την ανάλυση και τις συνέπειες στην διαχείριση του ελέγχου καπνού για τη δημόσια υγεία.
Τι είναι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και γιατί είναι κάτι καινούριο;Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι μικρές φορητές συσκευές οι οποίες παρέχουν νικοτίνη στον χρήστη μέσω ατμοποίησης από ρεύμα μπαταρίας ενός διαλύματος νικοτίνης / προπυλενο-γλυκόλης. Η πράξη του καπνίσματος του ηλεκτρονικού τσιγάρου λέγεται «άτμισμα» και μιμείται το κάπνισμα – αλλά, δεν υπάρχει καύση και ο χρήστης εισπνέει ατμό, όχι καπνό. Παρ’ όλο που η νικοτίνη προέρχεται από καπνό, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν περιέχουν καπνό. Θεωρητικά, θα περιμέναμε το «άτμισμα» να είναι πιο αβλαβές από το κάπνισμα καθώς παρέχει τη νικοτίνη χωρίς τις χιλιάδες, γνωστών και άγνωστων, τοξικών ουσιών στον καπνό (ΣτΜ προϊόν καύσης). Επιπρόσθετα, ένα προϊόν που μιμείται την πράξη του καπνίσματος, σε συνδυασμό με την παροχή νικοτίνης, μπορεί να απευθυνθεί και στα δύο συστατικά της εξάρτησης από το τσιγάρο: Την φαρμακολογική και τη συμπεριφορική (ΣτΜ συνήθεια).
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν κατασκευάζονται ούτε πωλούνται από τη βιομηχανία καπνού ή τη βιομηχανία φαρμάκων. Εκατοντάδες μικρών διανομέων τα πωλούν στο διαδίκτυο και σε περίπτερα εντός εμπορικών κέντρων. Υπάρχουν περισσότερο από 3 χρόνια στην αγορά των ΗΠΑ και γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.
Αξιολόγηση των στοιχείων για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρωνΑπό τις εκτιμώμενες 10.000 – 100.000 χημικές ουσίες στον καπνό (προϊόν καύσης) του τσιγάρου, οι 5.300 περίπου είναι γνωστές. Επομένως, ήδη γνωρίζουμε καλύτερα τα χημικά συστατικά των ηλεκτρονικών τσιγάρων παρά των τσιγάρων καπνού. Εντοπίσαμε 16 μελέτες, οι οποίες έχουν αναγνωρίσει, εκτενώς, τα συστατικά που περιέχονται στο υγρό και τον ατμό του ηλεκτρονικού τσιγάρου, με τη χρήση χρωματογραφίας αερίων - φασματογραφίας μάζας (Gas Chromatography - Mass Spectrometry, GC-MS). (Πίνακας 1).
Αυτές οι μελέτες επιδεικνύουν ότι τα κύρια συστατικά στα φίλτρα των ηλεκτρονικών τσιγάρων είναι η προπυλενο-γλυκόλη (PG), η γλυκερίνη και η νικοτίνη. Από τις άλλες χημικές ουσίες που αναγνωρίστηκαν, ο FDA (ΣτΜ ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) έχει εστιάσει σε δύο που σχετίζονται με πιθανούς κίνδυνους για την υγεία: τις Νιτροζαμίνες καπνού (TSNA) και τη διαιθυλενο-γλυκόλη (DEG).
Οι νιτροζαμίνες εντοπίστηκαν από δύο μελέτες σε επίπεδο ανίχνευσης (ΣτΜ πάρα πολύ χαμηλό). Το μέγιστο επίπεδο νιτροζαμινών που εντοπίστηκε είναι 8,2 ng/g (νανογραμμάρια ανά γραμμάριο) (ΣτΜ 1 γραμμάριο = 1 δισ. νανογραμμάρια). Αυτό είναι συγκρίσιμο με το παρόμοιο επίπεδο των 8 ng/g σε ένα αυτοκόλλητο νικοτίνης και είναι εξαιρετικά χαμηλότερο από τα επίπεδα νιτροζαμινών στα τσιγάρα καπνού. Ο πίνακας 2 δείχνει ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχουν μόνο το 0,07-0,2 % των νιτροζαμινών που υπάρχουν στα τσιγάρα καπνού, μια ελάττωση της συγκέντρωσης κατά 500 έως 1400 φορές. Η παρουσία διαιθυλενο-γλυκόλης, σε ένα από τα 18 φίλτρα που ερευνήθηκαν από τον FDA, είναι ανησυχητική, όμως καμία από τις υπόλοιπες μελέτες δεν εντόπισε διαιθυλενο-γλυκόλη. Η χρήση προπυλενο-γλυκόλης μη φαρμακευτικού τύπου πιθανώς εξηγεί αυτή τη μόλυνση.
Εκτός από τις νιτροζαμίνες και τη διαιθυλενο-γλυκόλη, ελάχιστες, αν όχι καμία, από τις χημικές ουσίες εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για την υγεία, στα επίπεδα που εντοπίστηκαν στα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Παρ’ όλο που η υπάρχουσα έρευνα δεν εγγυάται το συμπέρασμα ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι απολύτως ασφαλή και χρειάζονται περαιτέρω κλινικές μελέτες για την ολοκληρωτική αξιολόγηση των ηλεκτρονικών τσιγάρων, η συντριπτική πλειονότητα των διαθέσιμων στοιχείων δείχνει ότι είναι κατά πολύ ασφαλέστερα από τα τσιγάρα καπνού και συγκρίσιμα, όσον αφορά την τοξικότητα, με τα συμβατικά υποκατάστατα νικοτίνης (ΣτΜ αυτοκόλλητα, τσίχλες νικοτίνης).
Αξιολόγηση των στοιχείων για την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων στη διακοπή του καπνίσματοςΚαμία μελέτη δεν έχει μετρήσει άμεσα πόσο αποτελεσματικά είναι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα στο να βοηθήσουν τους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα. Δύο δημοσιευμένες μελέτες έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα του προϊόντος μετρώντας την επίδραση του στην επιθυμία για κάπνισμα και σε άλλους βραχυπρόθεσμους δείκτες. Τις συνοψίζουμε περιληπτικά στον Πίνακα 3. Ο Bullen και άλλοι, έδειξαν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα παρέχουν αποτελεσματικά τη νικοτίνη, ταχύτερα από έναν εισπνευστήρα νικοτίνης. Σ’ αυτή τη μελέτη, η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου ελάττωσε σημαντικά την επιθυμία για κάπνισμα - παρόμοια επίδραση έχει παρατηρηθεί από τη χρήση εισπνευστήρα νικοτίνης. Η παροχή νικοτίνης και η μείωση της επιθυμίας για τσιγάρο ήταν πολύ μικρότερη από το τσιγάρο καπνού. Ο Eissenberg βρήκε ότι 10 ρουφηξιές από μια συγκεκριμένη μάρκα ηλεκτρονικού τσιγάρου παρείχε μικρή ποσότητα νικοτίνης, επίσης πολύ μικρότερη από ένα τσιγάρο καπνού, ενώ μια άλλη μάρκα παρείχε λίγη έως καθόλου νικοτίνη.
Αυτά τα στοιχεία, συνδυαζόμενα, υποδεικνύουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορούν να ελαττώσουν την επιθυμία για τσιγάρο, αλλά η επίδραση τους δεν οφείλεται μόνο στη νικοτίνη. Ο Bullen και άλλοι, παρατηρούν ότι η επιθυμία για κάπνισμα, στα πρώτα 10 λεπτά χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου φαίνεται να είναι ανεξάρτητη από την απορρόφηση της νικοτίνης. Η μετρούμενη μείωση της επιθυμίας που επιτυγχάνεται από το εικονικό τσιγάρο (placebo) – ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο χωρίς νικοτίνη – δείχνει την ικανότητα των φυσικών ερεθισμάτων να καταστέλουν την επιθυμία ανεξάρτητα της νικοτίνης. (ΣτΜ η κίνηση, η ρουφηξιά και η παραγωγή ατμού).
Πολλές μελέτες εξακρίβωσαν την ικανότητα που έχουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα χωρίς νικοτίνη να ανακουφίζουν από την επιθυμία καπνίσματος. Ο Barrett βρήκε ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα χωρίς νικοτίνη ελαττώνουν την επιθυμία περισσότερο από έναν εισπνευστήρα που περιέχει νικοτίνη. Αυτό ενισχύει το συμπέρασμα του Buchhalter και άλλων, ότι παρ’ όλο που κάποια συμπτώματα στέρησης μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με τη θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης (NRT), άλλα όμως, όπως η έντονη επιθυμία για κάπνισμα, ικανοποιείται καλύτερα με ερεθίσματα που έχουν σχέση με την πράξη του καπνίσματος.
Παρ’όλο που χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να είμαστε βέβαιοι για το πόσο αποτελεσματικά είναι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα για την επίτευξη της αποχής από το κάπνισμα, υπάρχουν ήδη αρκετά στοιχεία για να συμπεράνουμε ότι αυτά τα προϊόντα είναι τουλάχιστον ικανά να καταστείλουν τη σφοδρή επιθυμία για κάπνισμα. Υπάρχουν επίσης λόγοι να πιστεύουμε ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προσφέρουν ένα πλεονέκτημα έναντι των παραδοσιακών μέσων παροχής νικοτίνης, στο βαθμό που, μη νικοτινούχα ερεθίσματα, σχετιζόμενα με την πράξη του καπνίσματος, μπορούν από μόνα τους να καταστέλλουν επ’ αόριστον τα συμπτώματα αποχής απ’ τον καπνό.
Τα πιο συνήθη επιχειρήματα κατά της μείωσης βλάβηςΗ αξιολόγηση μας, των διαθέσιμων δημοσιεύσεων, αναγνώρισε πέντε βασικά επιχειρήματα κατά της μείωσης βλάβης, ως στρατηγικής ελέγχου του καπνού. Αυτά εξηγούν γιατί μέχρι τώρα η μείωση βλάβης δεν είχε γίνει αποδεκτή ως στρατηγική ελέγχου του καπνού.
1) Η προώθηση πιο ασφαλών εναλλακτικών εμποδίζει τις προσπάθειες διακοπής/αποτροπήςΟ βασικός φόβος είναι ότι οι καπνιστές, που ενδεχομένως θα είχαν κόψει εντελώς το κάπνισμα, θα εθιστούν σε ένα άλλο βλαβερό προϊόν. Επιπροσθέτως, ένα προϊόν που ελαττώνει τη βλάβη σ’ ένα άτομο, μπορεί να προσελκύσει νέα, μη καπνίζοντα άτομα και έτσι να υπονομεύσει τις προσπάθειες για την αποτροπή χρήσης του καπνού.
2) Δυσπιστία για το ρόλο των προϊόντων καύσης στη μείωση της βλάβηςΑυτό το επιχείρημα, που βασίζεται σε αρκετές σχετικές ανησυχίες, είναι ότι η καύση του καπνού, παράγει εγγενώς επικίνδυνες εκπομπές και επομένως η έρευνα για πιο «ασφαλές» τσιγάρο είναι μάταιη. Είναι αδύνατο να υπολογίσουμε τους κινδύνους ενός καινούριου προϊόντος μετρώντας με μηχάνημα την παροχή των συστατικών του καπνού (ΣτΜ πρϊόν καύσης), γιατί δεν υπάρχει σωστός τρόπος να προσομοιώσουμε την πραγματική συμπεριφορά καπνίσματος. Επίσης, δε μπορούμε να ανάγουμε τον ανθρώπινο κίνδυνο από τις χημικές μετρήσεις γιατί δεν υπάρχουν αξιόπιστοι δείκτες τοξικότητας. Ένα ευρέως διαδεδομένο δόγμα για τον έλεγχο του καπνού υποστηρίζει ότι η ίδια η φύση της καύσης του καπνού καθιστά αδύνατο ένα πιο ασφαλές τσιγάρο και γι’ αυτό οποιαδήποτε προσπάθεια κατασκευής του πρέπει να εγκαταλειφθεί.
3) Οι εναλλακτικές που προωθούνται ως πιο ασφαλείς μπορεί να αποδειχτούν πιο επικίνδυνες, ή εξίσου επικίνδυνες, οδηγώντας σε ψευδείς, ή αστήρικτους ισχυρισμούς και στην παραπλάνηση του κοινούΗ εμπειρία του παρελθόντος σε προϊόντα δυνητικά μειωμένων εκπομπών, έχει δείξει ότι τα προϊόντα που προωθούνται από τη βιομηχανία καπνού, ως δυνητικά πιο ασφαλή, κατέληξαν το ίδιο ή λιγότερο ασφαλή, με αυξημένη έκθεση στα τοξικά. Πιο συγκεκριμένα, εντός της κοινότητας της δημόσιας υγείας, υπάρχει σε ευρεία παραδοχή ή άποψη ότι τα ελαφρά τσιγάρα (lights) παραπλάνησαν τους καταναλωτές να νομίζουν ότι εκτίθενται σε χαμηλότερα επίπεδα τοξικών χημικών ουσιών. Οι καπνιστές ελαφρών τσιγάρων, για να αντισταθμίσουν τη μειωμένη νικοτίνη, κατέληξαν να καπνίζουν πιο συχνά και πιο έντονα, με αποτέλεσμα να εκτίθενται περισσότερο απ’ ότι είχε αρχικά αναφερθεί.
4) Η θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης (NRT) δεν είναι αποτελεσματική, που σημαίνει ότι η μείωση της βλάβης ισούται με διατήρηση της βλάβηςΟ Pierce υποστήριξε ότι η χρήση της θεραπείας NRT για μείωση της βλάβης είναι στην πραγματικότητα διατήρηση της βλάβης, διότι η θεραπεία NRT είναι τόσο αναποτελεσματική που στην ουσία εγγυάται ότι οι μεγάλες βιομηχανίες καπνού δεν θα χάσουν τους πελάτες τους. Οι καπνιστές, πολύ απλά δεν συμπαθούν τα προϊόντα που απλώς παρέχουν νικοτίνη, κι επομένως δεν πρέπει να θεωρούμε ότι οι καπνιστές μπορούν και θέλουν να αντικαταστήσουν το τσιγάρο τους με ένα προϊόν διατήρησης νικοτίνης.
5) Οι μεγάλες βιομηχανίες καπνού δεν είναι αξιόπιστες για την ανάπτυξη και την παραγωγή μιας πιο ασφαλούς εναλλακτικής του καπνού.Το τελικό επιχείρημα είναι ότι τις εταιρίες καπνού, βασιζόμενοι στην προϊστορία τους που είναι γεμάτη ψέματα και εξαπάτηση, απλά δεν μπορούμε να τις εμπιστευτούμε να αναπτύξουν και να βγάλουν στην αγορά ένα ασφαλέστερο εναλλακτικό προϊόν αντί του καπνού. Οι Fairchild και Colgrove επισημαίνουν σχετικά, ότι αν δοθεί προτεραιότητα στη βλάβη, όσο μεγάλη ή μικρή κι αν είναι αυτή, μπορεί να καταστήσει αναγκαία μια μορφή συνεργασίας με τις βιομηχανίες καπνού και γι’ αυτό και μόνο το λόγο θα είναι επικερδές γι’ αυτές. Συνεπώς, η μείωση βλάβης από τον καπνό θα ωφελήσει απαραίτητα και τις βιομηχανίες καπνού, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε άλλο όφελος.