Με αφορμή την πολύ ενδιαφέρουσα
μελέτη των Κ.Φαρσαλινού και G.Romagna και την επισήμανση του γιατρού για το κεφάλαιό της με τίτλο Discussion, το οποίο αναφέρεται σε αρκετές από τις μέχρι σήμερα επιστημονικές έρευνες για το η.τ., ακολουθεί μια μετάφραση του.
Η συγκεκριμένη μελέτη αναφέρεται στην περίπτωση ασθενούς ο οποίος έπασχε από σπάνια φλεγμονώδη νόσο (χρόνια ιδιοπαθή ουδετεροφιλία και αυξημένα επίπεδα C αντιδρώσας πρωτεΐνης), αλλά περιλαμβάνει και το κεφάλαιο που ακολουθεί και αναφέρεται γενικότερα στο η.τ.
---------
Απ' ότι γνωρίζουμε πρόκειται για την πρώτη μελέτη που αναφέρει ότι η διακοπή του καπνίσματος με τη χρήση η.τ. οδηγεί σε αντιμετώπιση της χρόνιας ιδιοπαθούς νευροφιλίας. Το σημαντικότερο μήνυμα είναι ότι, παρά την καθημερινή χρήση η.τ. από τον ασθενή, τα ευεργετικά αποτελέσματα της διακοπής του καπνίσματος διατηρήθηκαν.
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα εφευρέθηκαν το 2003, η ενημέρωση του κοινού και η χρήση τους αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία 3 χρόνια. Εισήχθησαν στην αγορά ως προϊόντα μείωσης της βλάβης από τον καπνό και ίσως έχουν μοναδικό ρόλο στο πεδίο αυτό. Λειτουργούν ατμοποιώντας ένα νικοτινούχο υγρό, ο δε ατμός εισπνέεται από τον χρήστη. Εκτός απο την νικοτίνη το υγρό περιέχει μόνο προπυλενική γλυκόλη, γλυκερίνη και αρωματικές ουσίες. Εφόσον παρέχουν νικοτίνη και ταυτόχρονα προσομοιώνουν την πράξη του καπνίσματος με την παραγωγή ορατού ατμού, αφορούν τόσο τα χημικά (παροχή νικοτίνης) όσο και τα συμπεριφορικά στοιχεία του εθισμού στο τσιγάρο. Μια έρευνα σε μη τυχαίο δείγμα (Polosa κα) και μια διαδικτυακή έρευνα (Siegel κα) έδειξαν ότι το η.τ. μπορεί να είναι αποτελεσματικό σαν εργαλείο διακοπής του καπνίσματος.
Η απουσία του καπνού και η έλλειψη καύσης είναι σημαντικά χαρακτηριστικά αυτών των προϊόντων ως προς το θέμα της υγείας. Μέχρι πρόσφατα, οι έρευνες για τη σύσταση, τοξικότητα και την κλινική επίδραση του ηλεκτρονικού τσιγάρου ήταν ελάχιστες. Έτσι, το FDA και ο Π.Ο.Υ. εξέφρασαν δημόσια σοβαρές ανησυχίες για την χρήση του η.τ. το 2009, προτείνοντας την αποφυγή της χρήσης τους. Οι
Cahn και Siegel συνόψισαν διάφορες χημικές αναλύσεις που έγιναν μέχρι και το 2011, αποδεικνύοντας ότι τα συστατικά των υγρών του η.τ. είναι πολύ λιγότερο βλαπτικά, συγκρινόμενα με αυτά του καπνού. Όσον αφορά τις νιτροσαμίνες αναφέρουν ότι, σε όσες περιπτώσεις ανιχνεύονται, η ποσότητα τους είναι 500 με 1400 φορές μικρότερη απ' ότι στο κανονικό τσιγάρο. Ουσίες που παράγονται από την καύση του κανονικού τσιγάρου, όπως οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, δεν ανιχνεύθηκαν σε κανένα από τα υγρά που εξετάστηκαν.
Αν και ακόμα ανεπαρκής, η έρευνα για το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει προχωρήσει τον τελευταίο χρόνο. Κατά την 14η ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ερευνα στη Νικοτίνη και τον Καπνό, η
έρευνα Romagna κα παρουσίασε μια κυταροτοξική μελέτη συγκρίνοντας τον ατμό του η.τ. με τον καπνό του κανονικού τσιγάρου, στην οποία βρήκαν ότι ο υγροποιημένος ατμός 10 διαφορετικών υγρών για η.τ. από αυτά που κυκλοφορούν εμπορικά δεν ήταν τοξικός για καλλιέργειες κυττάρων των θηλαστικών, αντίθετα με την σημαντική τοξικότητα που παρατηρήθηκε στον καπνό του τσιγάρου.
Μόνο τρεις κλινικές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί για τα αποτελέσματα του η.τ. στην ανθρώπινη υγεία. Η
έρευνα Βαρδαβά κ.α. βρήκε ότι πεντάλεπτη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου είχε ως αποτέλεσμα μια ήπια, αλλά σημαντική αύξηση της πνευμονικής αντίστασης. Δεν επιχειρήθηκε πάντως σύγκριση με τα αντίστοιχα αποτελέσματα του κανονικού τσιγάρου. Η
έρευνα Φλουρή κ.α. βρήκε ότι δεν υπήρξε αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων μετά την χρήση του η.τ. ενώ, συγκριτικά, τα λευκά και τα ουδετερόφιλα παρουσίασαν άμεση και σημαντική αύξηση μετά το κάπνισμα τσιγάρου. Η
έρευνα Φαρσαλινού κ.α. μελέτησε καπνιστές και χρήστες η.τ. με υπερηχογράφημα καρδιάς πριν και μετά το κάπνισμα και την χρήση η.τ. αντίστοιχα. Οξεία διαστολική διαταραχή παρατηρήθηκε στους καπνιστές αμέσως μετά το κάπνισμα ενός τσιγάρου, ενώ η διαστολική λειτουργία δεν μεταβλήθηκε μετά από 7λεπτη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Ενδιαφέρον παρουσίασε το ότι, ενώ οι χρήστες του η.τ. ήταν βαρείς καπνιστές, κατά μέσον όρο χρειάστηκαν 2 μέρες για να κόψουν το κάπνισμα με την χρήση του η.τ.
Παρά τα δεδομένα αυτά και το γεγονός ότι καμία μελέτη δεν βρήκε ότι το η.τ. είναι περισσότερο βλαπτικό συγκρινόμενο με το κανονικό τσιγάρο, θα πρέπει να τονιστεί ότι η έρευνα είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο. Χρειάζονται περισσότερες μελέτες, ιδίως κλινικές, για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες. Θα χρειαστούν αρκετά χρόνια πάντως μέχρι την δημοσίευση τέτοιων μελετών, γιατί η ενημέρωση και η χρήση του η.τ. αυξήθηκε εδώ και λίγο μόνο καιρό. Επιπρόσθετη καθυστέρηση θα υπάρξει, αφού γνωρίζουμε ότι οι ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα και οι ευεργετικές συνέπειες της διακοπής του χρειάζονται χρόνια μέχρι να αποδειχθούν κλινικά. Μέχρι τότε, η έρευνα θα πρέπει να επικεντρωθεί στους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς με τους οποίους το κάπνισμα προκαλεί ασθένειες και θα πρέπει να προχωρήσει τόσο σε εργαστηριακό όσο και κλινικό επίπεδο. Το βασικό επιστημονικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι λιγότερο βλαπτικό συγκρινόμενο με το κανονικό, δοθέντος ότι θα πρέπει να κυκλοφορεί αποκλειστικά και μόνο ως προϊόν για την μείωση της βλάβης που προκαλεί το κάπνισμα και όχι ως νέα συνήθεια απευθυνόμενη σε όλο τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση και ειδικά πρότυπα ποιότητας, καθώς η χρήση νικοτίνης μη φαρμακευτικής καθαρότητας μπορεί να οδηγήσει σε υγρά που θα περιέχουν τοξικά συστατικά του καπνού, τα οποία θα εισπνέει ο χρήστης.
------------------
Πρόκειται σίγουρα για ενθαρρυντικά στοιχεία. Όπως επισημαίνεται και στην μελέτη βέβαια, η έρευνα θα πρέπει να συνεχιστεί. Σημειώνουμε το γεγονός ότι πολλές επιστημονικές έρευνες για το η.τ. έχουν γίνει από Έλληνες ερευνητές, όλες δε οι έρευνες που αναφέρονται έχουν ήδη παρουσιαστεί και συζητηθεί στο φόρουμ (υπάρχουν τα σχετικά λινκ που παραπέμπουν σε αυτές).